شبکه زیرساخت فیزیکی غیرمتمرکز (DePIN) چیست؟

با ظهور فناوری بلاک‌چین و علاقه روزافزون به راه‌حل‌های غیرمتمرکز، مفهوم DePIN به عنوان موضوعی داغ و پیشرو مطرح شده است. DePIN که در مراحل ابتدایی توسعه قرار دارد، گفته می‌شود پتانسیل برهم زدن مدل‌های سنتی زیرساخت در حوزه‌های گسترده‌ای را دارد.

DePIN مخفف «شبکه زیرساخت فیزیکی غیرمتمرکز» است. این اصطلاح به شبکه‌هایی اشاره دارد که از فناوری بلاک‌چین برای توزیع کنترل و مالکیت زیرساخت‌های فیزیکی در دنیای واقعی بهره می‌گیرند. در دنیای سنتی، زیرساخت‌های فیزیکی مانند شبکه‌های داده، حمل و نقل یا شبکه‌های برق توسط نهادهای متمرکز اداره و مالکیت می‌شدند. پروژه‌های DePIN به دنبال جایگزینی این سیستم با ایجاد شبکه‌های همتا به همتا (P2P) هستند. در این شبکه‌ها، افراد می‌توانند منابع فیزیکی خود را مشارکت دهند و مالکیت مشترکی بر کل شبکه داشته باشند.

شبکه‌های DePIN مشابه پلتفرم‌هایی نظیر Airbnb، با بهره‌گیری از قدرت جامعه، مشارکت فعال کاربران را بیش از پیش ارتقا می‌دهند. در این شبکه‌ها، به کاربران حق تصمیم‌گیری با استفاده از سیستم غیرمتمرکز و پاداش‌های رمزارزی که متناسب با اندازه شبکه افزایش می‌یابد، اعطا می‌شود.

بلاک‌چینی بودنِ DePIN باعث می‌شود این پروژه‌ها از شفافیت بیشتری برخوردار باشند، وابستگی کمتری به یک نهاد واحد داشته باشند و در برابر نقاط واحد شکست (single point of failure) آسیب‌پذیر نباشند. علاوه بر این، با به رسمیت شناخته شدن مشارکت‌کنندگان DePIN به عنوان تصمیم‌گیرندگان جمعی، جامعه هدایت‌شده این شبکه‌ها می‌تواند در مدیریت پلتفرم‌ها انعطاف‌پذیرتر و کارآمدتر عمل کند.

حوزه‌های کاربرد DePIN

حوزه‌های کاربرد DePIN طیف وسیعی از زمینه‌ها از جمله امور مالی غیرمتمرکز (DeFi)، ذخیره‌سازی داده‌ها، مخابرات، حمل و نقل و مراقبت‌های بهداشتی را در بر می‌گیرد. یکی از شناخته‌شده‌ترین پروژه‌های DePIN، فایل‌کوین (Filecoin) است که یک پلتفرم ذخیره‌سازی داده‌های غیرمتمرکز همتا به همتا است. این پلتفرم با استفاده از شبکه‌ای از رایانه‌های شخصی، امنیت و پایداری را تضمین می‌کند. ارائه دهندگان خدمات ذخیره‌سازی داده‌ها در ازای ذخیره سازی ایمن داده‌ها طی مدت زمان مشخص، توکن‌های FIL دریافت می‌کنند. برخی دیگر از نمونه‌های شناخته شده DePIN عبارتند از: رندر (Render)، لایوپیر (Livepeer)، شبکه آکاش (Akash Network)، هلیوم (Helium)، ای‌او زد (AIOZ) و هایوماپر (Hivemapper).

مزایای DePIN برای صنایع مختلف

به طور مثال، کرم اوزکان، بنیانگذار و مدیرعامل شرکت سائر رباتیک، سازنده پروژه حمل و نقل DePIN با نام سِیرچین (Soarchain)، معتقد است که DePIN با همسو کردن انگیزه‌های مشارکت‌کنندگان، زیرساخت را هوشمند و چابک می‌کند. سِیرچین با هدف ایجاد یک زیرساخت داده و اتصال مبتنی بر توکن به طور خاص برای صنعت حمل و نقل فعالیت می‌کند. این زیرساخت به وسایل نقلیه امکان جمع‌آوری و به اشتراک گذاری ایمن داده‌ها را می‌دهد که در نهایت موجب بهبود ایمنی و کارآمدی در حمل و نقل می‌شود.

علاوه بر حمل و نقل، اوزکان به مزایای DePIN برای رشد آینده هوش مصنوعی نیز اشاره کرده است. وی کمبود پردازنده‌های گرافیکی (GPU)، خوشه‌های پردازنده مرکزی (CPU) و به طور کلی قدرت محاسباتی را یکی از مشکلات هوش مصنوعی در حال حاضر می‌داند. اوزکان توضیح می‌دهد که نوآوری در حوزه هوش مصنوعی بسیار سریع‌تر از توسعه مراکز داده بوده است، به همین دلیل کمبود وجود دارد. مدیرعامل سِیرچین پتانسیل شبکه‌های داده DePIN با مشوق‌های توکن‌محور و هدایت‌شده توسط جامعه را راه‌حلی برای مقیاس‌پذیری و چابکی مورد نیاز هوش مصنوعی در حال حاضر می‌داند.

با افزایش توجه به مفهوم شبکه زیرساخت فیزیکی غیرمتمرکز (DePIN)، شاهد جذب سرمایه قابل توجه از سوی سرمایه‌گذاران خطرپذیر توسط پروژه‌های متعدد در این حوزه هستیم. ماه گذشته، شرکت بلاک‌لس که بر ارائه پشتیبانی غیرمتمرکز از توان محاسباتی تمرکز دارد، اعلام کرد که موفق به جمع‌آوری ۸ میلیون دلار سرمایه در مراحل اولیه و ثانویه تأمین مالی شده است. همچنین، پروژه WeatherXM که در حوزه DePIN فعالیت می‌کند و با استفاده از داده‌های محیطی ذخیره‌شده در Filecoin، پیش‌بینی‌های با دقت بالا و بسیار محلی (hyper-local) از شرایط جوی را ارائه می‌دهد، توانسته در مرحله Series A، مبلغ 7.7 میلیون دلار سرمایه جذب نماید.

چالش های پیش روی DePIN

اگرچه مفهوم DePIN نویدبخش و آینده‌دار به نظر می‌رسد، اما این فناوری که در مراحل ابتدایی توسعه قرار دارد، با موانع قابل توجهی روبرو است. کرم اوزکان، یکی از پیشگامان این حوزه، خاطر نشان می‌کند که « ماهیت غیرقابل کنترل محیط فیزیکی، چالش‌هایی را در زمینه‌هایی مانند قابلیت همکاری اجزای شبکه (interoperability)، مقیاس‌پذیری و امنیت کلی سیستم‌ها، ایجاد می‌کند.»

تایید اعتبار مشارکت‌کنندگان در شبکه DePIN مانع دیگری بر سر راه گسترش این فناوری است. اوزکان در این باره توضیح می‌دهد که «با توجه به ماهیت بدون مجوز ورود به این شبکه و مشارکت انواع سخت‌افزار و زیرساخت‌های مختلف، نیاز مبرمی به فرآیندی برای تایید صحت عملکرد، قابلیت اطمینان در برابر دستکاری و سایر الزامات امنیتی مشارکت‌کنندگان وجود دارد.»

این توسعه‌دهنده DePIN معتقد است که این فناوری پتانسیل ایجاد یک انقلاب به بزرگی ظهور راه‌آهن در گذشته را دارد. با این حال، دستیابی به پذیرش گسترده DePIN منوط به نوآوری و توسعه مستمر این فناوری در راستای رفع چالش‌های موجود است.

منبع : The block