ایران، پیشگام در منطقه: آغاز به کار آزمایشی نخستین رمز ارز ملی در جزیره کیش

بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در اقدامی پیشرو، از آغاز به کار آزمایشی «ریال دیجیتال» به عنوان نخستین رمز ارز ملی این کشور در جزیره کیش از ابتدای تیرماه (جولای) خبر داد.

این اقدام، ایران را در زمره کشورهای پیشرو منطقه در زمینه توسعه و به‌کارگیری رمزهای ارز ملی (Central Bank Digital Currency - CBDC) قرار می‌دهد.

بر اساس اطلاعیه‌ی رسمی بانک مرکزی در تاریخ ۱۹ خرداد، گردشگران و مشتریان شبکه بانکی می‌توانند از طریق کیف پول ریال دیجیتال برای انجام خرید، پرداخت و انتقال وجه بین کیف پول‌ها به صورت مستقیم و بدون نیاز به اسکناس، کارت بانکی یا مراجعه به بانک استفاده کنند. تراکنش‌ها با استفاده از بارکد انجام خواهد پذیرفت.

حذف واسطه‌ها و ارتقای کارآمدی

بانک مرکزی تاکید کرد که استفاده از ریال دیجیتال مستلزم داشتن حساب بانکی یا تسویه بین بانکی نبوده و دریافت‌کنندگان وجوه می‌توانند به صورت مستقیم و بدون واسطه از طریق کیف پول ریال دیجیتال تراکنش انجام دهند.

دو بانک خصوصی، ملت و تجارت، به همراه شبکه‌های بانکی و پرداخت کشور در فاز آزمایشی این پروژه مشارکت خواهند کرد. جزیره کیش با دارا بودن زیرساخت‌های مناسب، ۱۴۰ هزار نفر جمعیت و ۱۲ میلیون گردشگر سالانه، به عنوان یک منطقه آزاد تجاری، بستر ایده‌آلی برای اجرای این طرح در نظر گرفته شده است.

بانک مرکزی، قابلیت برنامه‌ریزی ریال دیجیتال را «محرک اصلی» ایجاد مدل‌های کسب‌وکار جدید در حوزه تجارت الکترونیک و اقتصاد دیجیتال معرفی کرد.

بر اساس اهداف اعلام‌شده‌ی بانک مرکزی، اجرای این پروژه می‌تواند به ارتقای تاب‌آوری و ثبات زیرساخت‌های پرداخت، افزایش کارایی و ایجاد ابزارهای جدید پرداخت، جایگزینی اسکناس‌های الکترونیکی برای تراکنش‌های خرد و مدیریت ریسک‌های ناشی از گسترش پول‌های خصوصی منجر شود.

علاوه بر این، سهولت استفاده و ارتقای امنیت پرداخت با استفاده از ریال دیجیتال از دیگر مزایای این طرح عنوان شده است.

ایران و چشم‌انداز ارزهای دیجیتال

توسعه و راه‌اندازی رمز ارز ملی ایران (CBDC) دست‌کم از سال ۲۰۲۱ آغاز شده است. گزارش‌ها حاکی از آن است که ایران در سال ۲۰۲۲ آزمایش این ارز را در بانک‌ها و فروشگاه‌ها آغاز کرده و در سال ۲۰۲۳ نیز یک دوره‌ی آزمایشی محدود را به اجرا درآورده است.

ایران همچنین می‌تواند از رمز ارز ملی برای تسهیل مبادلات خارج از مرزهای خود استفاده کند. بر اساس اظهارات رحیمی محسن، وابسته بازرگانی سفارت ایران در روسیه، خبرگزاری ایزوستیا در ماه مه گزارش داد که ایران و روسیه می‌توانند از رمز ارزهای ملی برای دور زدن تحریم‌ها استفاده کنند.

با وجود پیشرفت قابل توجه ایران در توسعه‌ی رمز ارز ملی، این کشور همچنان رویکردی محتاطانه در قبال رمزارزها (ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز) دارد. در حالی که موسسات مالی داخلی از انجام تراکنش با رمزارزها منع شده‌اند، بازار همتا به همتا (P2P) این ارزها همچنان در ایران پررونق است. این رویه در بسیاری از اقتصادهای نوظهور و در حال توسعه نیز دیده می‌شود.

علاوه بر این، ایران به شرکت‌های واردکننده اجازه می‌دهد تا برای دور زدن تحریم‌های آمریکا، از طریق رمزارزها برای انجام تراکنش‌های تجاری اقدام کنند.